داده های ذخیره شده در یک بلاک چین شفاف و همینطور تغییر ناپذیرند، که این موضوع در حوزه ی بهداشت و درمان به شدت مهم است. بعضی از نخبگان فناوری بلاک چین، بکارگیری آن در حوزه ی سلامت را “برترین مورد استفاده” ی آن می دانند.
درواقع ذوق و شوقی که برای بهره گیری از بلاک چین در خدمات درمانی وجود دارد، بی دلیل نیست. همانطور که می دانید، یکی از شاخصه های اصلی بلاک چین، غیرمتمرکز بودن آن است. هر حرکتی در بلاک چین به طور عمومی ثبت و ضبط شده، زمان رخ دادن آن نشانه گذاری شده و تغییر دادن آن تقریبا محال است. بلوک هایی که حاوی داده هستند با فناوری رمزنگاری پیشرفته محافظت می شوند. اگر اطلاعات موجود در یک بلاک به نحوی تغییر داده شده باشد، کاربران شبکه (نودها) باید با این تغییرات موافقت نمایند. این فناوری، بنا به دلایلی که گفته می شود، می تواند بر بسیاری از سیستم های عمومی – و به طور مشخص سیستم بهداشت و درمان – اثرگذاری فوق العاده ای داشته باشد.
مهمترین دلیل این است که در حوزه ی بهداشت و درمان کاغذبازی زیادی وجود دارد و روزانه حجم عظیمی از داده ها در این حوزه پردازش می شود. فناوری بلاک چین می تواند به کاهش زمان مصرفی در این زمینه کمک کند. بلاک چین یک ابزار پیشرفته برای مدیریت انواع مختلف پایگاه های داده – از جمله پایگاه های داده ی مربوط به بیماران – است، زیرا تمام اطلاعات به طوری ایمن در بلوک ها ذخیره شده و فقط افراد مجاز می توانند به آنها دسترسی داشته باشند. این یعنی پزشکی که با یک بیمار سروکار دارد می تواند مستقیما و بدون مکاتبه با سایر کارکنان یا حتی مراکز درمانی دیگر، به اطلاعات مربوطه دست پیدا کند. در مواقع جراحی اضطراری، حتی یک دقیقه صرفه جویی در زمان که با این روش صورت بگیرد، می تواند حیاتی باشد.
برخی افراد معتقدند که با کمک بلاک چین می توان یک پایگاه داده ی مشترک از اطلاعات بیماران ایجاد کرد، که این پایگاه می تواند بیمارستان های مختلف و پروسه های پزشکی خصوصی را از طریق سیستم هایی کاملا متفاوت به یکدیگر متصل نماید. برای مثال، تنها در شهر بوستون آمریکا 26 سیستم بایگانی الکترونیکی اطلاعات پزشکی وجود دارد که با یکدیگر همخوانی و مطابقت ندارند. این مشکل در مقیاس های بزرگتر، به مراتب بدتر است. زنی را تصور کنید که دچار زایمان پیش از موعد شده و در حال حاضر هزار مایل از ایالتی که قرار بود در آنجا زایمان کند و پزشک هایی که با شرایط او آشنایی داشتند، فاصله دارد. در چنین شرایطی، داشتن یک پایگاه داده ی واحد و جامع که بیمارستان های مختلف کشور بتوانند به راحتی به آن دسترسی داشته باشند، ضروری است.
یکی دیگر از مشکلات عمده در حوزه ی بهداشت و درمان، وجود واسطه های بی شماری است که قرار بود تعامل بین مراکز درمانی را آسانتر کنند. برای نمونه، وضع فعلی سیستم بهداشت و درمان در ایالات متحده شبیه به یک ریزمدار بی نهایت پیچیده است که آدم فضایی ها طراحی اش کرده اند.
بلاک چین ها یک راهکار عمده برای این مشکل ارائه می دهد: قرارداد های هوشمندی که به ما این امکان را می دهند تا با فرد مورد نیاز به طور مستقیم ارتباط داشته باشیم. این قراردادها را می توان در پزشکی از را دور استفاده کرد؛ پزشکی از راه دور حوزه ای در حال رشد است که به پزشکان اجازه می دهد با کمک گوشی هوشمند، گجت های همراه و دیگر ابزارها الکترونیک با بیمار خود در ارتباط باشند. با این که چنین روش ارتباطی در دنیای مدرن بسیار کارآمد است، همچنان در معرض خطر هک شدن قرار دارد. با کمک قراردادهای هوشمند می توان اطلاعات بیمار را به طور ایمن و شفاف جمع آوری کرد.
مورد مهم آخر اینکه بلاک چین می تواند در از بین بردن داروهای تقلبی کمک شایانی به حوزه ی بهداشت و درمان بکند. یکی از بخش هایی که فناوری های غیرمتمرکز در آن به بیشترین میزان استفاده می شوند، زنجیره ی توزیع است. در حال حاضر بعضی از غول های دنیای تجارت از بلاک چین برای ردیابی محل اصلی تولید محصولاتی که می فروشند بهره می برند، و تولیدکنندگان دارو نیز می توانند همین کار را انجام دهند. بنا بر اطلاعات سازمان جهانی بهداشت، تقریبا از هر 10 محصول پزشکی که در کشورهای فقیر یا متوسط بین افراد و نهادها دست به دست می شوند، یکی از آنها کیفیت مطلوب را نداشته یا حتی تقلبی هستند. اگر در سراسر حوزه ی بهداشت و درمان، محل اصلی تولید داروها از طریق یک بلاک چین ایمن که اجازه ی دستکاری داده ها را نمی دهد ردیابی شود، درصد داروهای تقلبی در بازار کاهش چشمگیری خواهد یافت.
چرا باید اجازه ی ذخیره ی داده های خود در بلاک چین را بدهیم؟ آیا این فناوری از سیستم های سنتی ایمن تر است؟
کلاهبرداری ها و نفوذهای امنیتی در حوزه ی بهداشت و درمان بسیار رایج هستند. نفوذ کردن به یک بلاک چین کار بسیار دشوارتری است.
حوزه ی سلامت بیش از هر صنعت دیگری در سال 2018 مورد نفوذ های امنیتی واقع شد و 25% از مجموع 750 حمله ی هکرها را به خود اختصاص داد. تعداد هک ها در ایالت محتده به شدت بالا بود و شرکت های حوزه ی بهداشت و درمان رقم بی سابقه ی 365 نفوذ امنیتی را در سال 2018 تجربه کردند. در جریان این هک شدن ها، معمولا شماره ی تامین اجتماعی، اسامی و آدرس بیماران سرقت می شود. گاهی اوقات نیز داده های حیاتی تری مثل اطلاعات بیمه ی درمانی و سوابق پزشکی دزدیده می شوند.
بر اساس برخی برآورد های تقریبی، حوزه ی بهداشت و درمان بر اثر نفوذ های امنیتی سالانه 6 میلیارد دلار خسارت می بیند. بزرگترین نفوذ امنیتی بخش سلامت در ژانویه ی سال 2015 رخ داد؛ هکرها 78.8 میلیون سوابق مربوط به بیماران را از شرکت بیمه ی سلامت Anthem دزدیدند که شامل اسامی، شماره های تامین اجتماعی، آدرس منازل و تاریخ ها تولد میشد.
بلاک چین بر خلاف پایگاه های داده ی قدیمی، ایمن و غیرقابل تغییر است. همانطور که قبلا گفتیم، بلوکی که دچار تغییر شده باید توسط شبکه ی توزیع شده ای از نودها مورد تایید قرار بگیرد. هر وقت که فعالیت های کاربران یا تغییراتی اعمال شده مشکوک به نظر برسند، اصلاحات انجام شده لغو می شوند. در واقع تسخیر هر کدام از بلاک چین های فعلی از طریق یک حرکت در ابعاد گسترده – که به آن حمله ی 51% می گویند – یک احتمال تئوریک نسبتا ضعیف است. برای انجام این کار، یک گروه از کاربران باید کنترل اکثریت نودهای یک بلاک چین را در اختیار گرفته و به عبارتی شبکه را “متمرکز” کند.
حمله های 51 درصدی تا کنون چندین بار اتفاق افتاده اند و هکرها بیشتر سراغ بلاک چین های آلتکوین ها رفته اند تا رمزارز بدزدند. با وجود این که کلاهبرداران تا حالا فقط توکن دزدیده اند، برخی ایالات در آمریکا درحال تدوین قوانینی هستند که بر دستکاری کردن داده های حساس در یک بلاک چین نظارت کنند. برای مثال، سال گذشته ایالت میشیگان لایحه ای را ارائه کرد که طبق آن، دستکاری اطلاعات در بلاک چین ها به قصد کلاهبرداری جرم تلقی شده و با آن برخورد می شود.
موارد استفاده ی فعلی از بلاک چین در حوزه ی سلامت
نهادهای فعال در حوزه ی بهداشت و درمان در حال تست کردن پایگاه های داده ی غیرمتمرکز بوده و با کمک بلاک چین منشا اصلی داروها را ردیابی می کنند و کمک های خیرخواهانه را مدیریت می نمایند.
اولین مورد استفاده از بلاک چین در این حوزه، دقیقتر کردن و امن تر کردن پایگاه های داده ی پزشکی از طریق فناوری های غیرمتمرکز است. برای مثال، اواخر سال 2018 شرکت های درمانی عمده ی ایالات متحده گرد هم آمدند تا به طور آزمایشی از راهکارهای بلاک چینی برای بالا بردن کیفیت داده ها و کاهش هزینه ها استفاده کنند.
در همین حین محققان در حال تدوین یک پروتکل بلاک چینی هستند که از اشباع شدن بازار توسط داروهای تقلبی جلوگیری کند. این راهکار متشکل است از زنجیره ای از اطلاعات که بر اساس فناوری بلاک چین کار می کند و تنها کاربران آن هستند که می توانند با یک کلید مخصوص به داده ها دسترسی یافته یا آنها را تغییر دهند.
بعضی افراد از بلاک چین برای کمک های خیرخواهانه مربوط به بهداشت و درمان استفاده می کنند. برای مثال، یک شرکت پزشکی با متخصصین بلاک چین کمپین مشترکی برای ایجاد یک بنیاد خیریه به راه انداخته تا نحوه ی توزیع و اختصاص کمک های مردمی به بخش های مختلف را رصد نماید.
به طور خلاصه، حتی متوسط ترین تخمین ها هم نشان می دهند که بکارگیری فناوری بلاک چین می تواند تا سال 2025 برای حوزه ی بهداشت و درمان سالانه 100 الی 150 میلیارد دلار صرفه جویی اقتصادی به همراه داشته باشد.
آیا شرکت های بزرگ مایل به استفاده از بلاک چین هستند؟
غول های دنیای فناوری و نهادهای بین المللی اکنون در حال تست کردن بلاک چین هستند و بعضی از آنها برای اعمال راهکارهای غیرمتمرکز در حوزه ی سلامت آماده می شوند.
اوایل سال 2019، یکی از شرکت های بزرگ بیمه ی سلامت آمریکا و شرکت IBM دست به دست هم دادند تا شبکه ی بلاک چینی بسازند که مناسب حوزه ی بهداشت و درمان باشد. این راهکار قرار است پردازش و پرداخت های مربوط به دعوی های بیمه و همچنین مدیریت فهرست ها را ساده تر نماید.
در همین حین، یکی از بزرگترین شرکت های ارائه دهنده ی خدمات IT به دولت ایالات متحده هم با یک شرکت خدمات درمانی بلاک چینی شراکتی را آغاز کرده است. این همکاری می تواند هزینه های خدمات درمانی دولت را کاهش داده و تعامل پذیری و دسترسی به بلاک چین را تقویت کند. هدف این همکاری ارتقای هماهنگی، بهبود سطح پرونده های پزشکی دیجیتالی و تسهیل دسترسی به خدمات درمانی مجازی است.
قرارداد خدمات درمانی مهم دیگری نیز توسط دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل به امضا رسید. این دفتر به یک شرکت بلاک چینی فعال در حوزه ی پزشکی و روانشناسی از راه دور دستور داد که خدمات بهداشتی و درمانی پایه و رایگان را در شرق آفریقا گسترش دهد.
آیا بلاک چین واقعا می تواند باعث نجات جان انسان ها شود؟
شاید. همین حالا هم از بلاک چین در تست های تشخیص بیماری ها استفاده می شود. بعلاوه، این فناوری در حال بهتر کردن روتین بهداشت و درمان روزمره ی ماست.
بسیاری از راهکارهایی که می توانند در آینده ی نزدیک به نجات جان افراد منجر شوند، بلاک چین و سایر فناوری ها از جمله هوش مصنوعی را با یکدیگر تلفیق می کنند. برای مثال، ترکیب بلاک چین و هوش مصنوعی می تواند به تولید یک شبکه ی توزیع شده از عصب های مصنوعی کمک کند؛ این شبکه احتمالا قادر خواهد بود بیماری ها را با درصد موفقیت بالاتری نسبت به انسان تشخیص دهد. چنین آزمایشاتی در حال حاضر توسط دولت اتریش حمایت مالی می شوند و در این کشور یک شرکت در حال ساخت ابزاری برای تشخیص سرطان است. این ابزار از یک نوع هوش مصنوعی بهره می گیرد که دقت 90 درصدی در تشخیص سرطان دهانه ی رحم دارد، در حالی که پاتولوژیست ها تنها به دقت 60 الی 70 درصدی می رسند.
در نهایت، با اینکه ما همچنان منتظر یک پیشرفت تاریخی در بهداشت و درمان هستیم، فناوری بلاک چین همین حالا هم دسترسی به این حوزه را آسانتر و کاربرپسندتر کرده است.
منبع: