شاید شما هم شنیده باشید که حداکثر تعداد بیت کوین هایی که میشه ماین یا استخراج کرد، از 21 میلیون عدد بیشتر نیست. اما چه کسی عدد 21 میلیون رو تعیین کرده و چرا ؟ اصلا چرا باید تعداد بیت کوین ها سقف مشخصی داشته باشه و این به لحاظ اقتصادی چه معنی خاصی می تونه داشته باشه؟ آیا میشه این سقف رو تغییر داد؟ توی این مطلب راجع به این موارد صحبت می کنیم.
چه کسی عدد 21 میلیون رو تعیین کرده و چرا؟
ساتوشی ناکاموتو، خالق بیت کوین، کد منبع یا سورس کد بیت کوین رو طوری نوشته که بیشتر از 21 میلیون عدد بیت کوین قابل ماین شدن نباشه. دو تا نظریه ی کلی در مورد اینکه چرا عدد 21 میلیون توسط ناکاموتو انتخاب شد، وجود دارن:
- سال 2009 که ناکاموتو بیت کوین رو ابداع کرد، مجموع کل پول قابل استفاده برای داد و ستد توی دنیا (global M1 money supply) رقمی در حدود 21 تریلیون دلار بود. هر دلار هم از صد واحد کوچکتر به نام سنت تشکیل شده. با این حساب، توی سال 2009 مجموع کل پول دنیا 2100= 100 * 21 تریلیون واحد بوده. از طرفی، هر بیت کوین از 100 میلیون واحد کوچکتر به اسم ساتوشی تشکیل شده. اگر 100 میلیون رو در 21 میلیون عدد بیت کوینی که ناکاموتو تعیین کرد ضرب کنیم، باز هم به عدد 21 تریلیون واحد میرسیم. این یعنی احتمالا ناکاموتو قصد داشته تعداد واحد های بیت کوین برابر با تعداد واحدهای پول جهانی باشه، تا بتونه عملکرد مناسبی به عنوان جایگزین این پول از خودش نشون بده.
- نظریه ی دوم اینه که ناکاموتو به طور مشخص تعداد 21 میلیون روی توی ذهنش نداشته و این عدد در واقع از محاسبه ی مجموع تعداد بلاک هایی که ماین میشن ضربدر پاداش ماین کردن هر بلاک بدست میاد. تنظیمات بلاک چین بیت کوین به این صورته که به طور متوسط هر ده دقیقه یک بلاک ماین میشه؛ همینطور، هر چهار سال مقدار پاداش ماینینگ طی فرآیندی به اسم هاوینگ نصف میشه.
سال 2009 که بیت کوین معرفی شد، پاداش ماین کردن هر بلاک 50 بیت کوین بود. سال 2012 اولین هاوینگ اتفاق افتاد و پاداش به 25 بیت کوین کاهش پیدا کرد. اگر محاسبه رو به همین ترتیب ادامه بدیم، زمانی که پاداش ماین کردن بلاک ها به صفر برسه (سال 2140 میلادی)، حدودا 21 میلیون بیت کوین استخراج شده. اینجا نقطه ی پایان استخراج بیت کوینه چون دیگه پاداشی برای استخراج درکار نیست. بنابراین، عدد 21 میلیون نه به طور مشخص توسط ناکاموتو، بلکه در نتیجه ی پارامترهایی که ناکاموتو برای بلاک چین بیت کوین تعیین کرده، محاسبه میشه.
خب حالا ثابت بودن تعداد بیت کوین ها چه منفعتی داره؟
پول های بی پشتوانه ی دولتی مثل دلار و یورو، با گذر زمان قدرت خرید خودشون رو از دست میدن، چون بانک های مرکزی بدون سقف مشخص و بر اساس نیاز خودشون، مقدار بیشتری از اونها چاپ میکنن. این مسئله باعث به وجود اومدن تورم یا کاهش قدرت خرید میشه. یعنی به طور مثال اگر سال 1980 با نیم دلار میشد یک بستنی خرید، سال 2000 برای خرید همون بستنی باید 0.75 دلار پرداخت میشد و سال 2020 هم باید 1 دلار کامل براش کنار بذاریم. هرچیزی که کمیاب تر باشه، ارزشمندتر هم هست، و چون پول های دولتی بی وقفه چاپ میشن، هر روز ارزش خودشون رو بیشتر از دست میدن.
فایده ی ثابت بودن تعداد کل بیت کوین ها، اینه که بیت کوین رو به یک ابزار ضد تورمی تبدیل می کنه. اینکه فقط 21 میلیون عدد بیت کوین وجود خواهد داشت، به این معنیه که قدرت خرید بیت کوین با گذر زمان نه تنها کم نمیشه، بلکه به دلیل کمیاب‌تر شدن بیشتر هم میشه. این مسئله رو توی همین 11 سالی که از به وجود اومدن بیت کوین میگذره هم میشه به وضوح دید.
علاوه بر این، خیلی ها کیف پول دیجیتال و بیت کوین های خودشون رو گم میکنن و اون سکه ها برای همیشه از بین میرن، که در نهایت باعث میشه تعداد کل بیت کوین ها از 21 میلیون هم کمتر باشه و درنتیجه، ارزشمندتر بشه. میشه مثل طلا بهش نگاه کرد؛ ارزش طلا با گذر زمان کم نمیشه، چون ذخایر محدودی ازش داریم.
ضرر محدودیت تولید پول چیه؟
اما وجود سقف 21 میلیونی برای بیت کوین، ممکنه دردسرساز هم بشه. وقتی پول دولتی در اختیار دارید، می دونید که اگر فرضا 100 دلار رو جایی مخفی کنید و 5 سال بعد برگردید سراغش، به خاطر ماهیت تورمی این ارز، قدرت خرید کمتری خواهید داشت. در نتیجه، تشویق به سرمایه گذاری کردن این پول میشید تا ارزش دارایی خودتون رو حفظ و یا حتی بیشتر کنید. سرمایه گذاری کردن شما، باعث رونق اقتصاد و ایجاد شغل میشه و حال اقتصاد رو بهتر میکنه.
حالا فرض کنید پولی رو در اختیار دارید که با گذر زمان، ارزشش بیشتر میشه (مثل دلار توی ایران). چقدر انگیزه برای خرج کردن اون پول خواهید داشت؟ به نظر میاد کار منطقی تر اینه که اون پول رو جمع کنید، نه این که خرجش کنید. بیت کوین بخاطر ماهیت ضد تورمی خودش، این وسوسه برای جمع کردن و خرج نکردنش رو ایجاد می کنه. اگر هم شما پولتون رو خرج نکنید و همیشه منتظر باشید که ارزشش باز هم بیشتر بشه، هر روز کسب و کارهای بیشتری ورشکسته میشن و شغل های بیشتری از بین میرن و اقتصاد ضربه می خوره.
اما بعضی اقتصاددان ها عقیده دارن که با بیت کوین هم افراد جامعه به هر حال باید نیازهای روزانه ی خودشون رو تامین کنن، و بیت کوین هم میتونه با گذر زمان به تورم منفی ثابت برسه و برای اقتصاد مضر نباشه.
در هر صورت، بنا بر ساختارهای اقتصادی و نیاز های بازار، ممکنه در آینده سقف 21 میلیونی احتیاج به تغییر پیدا کردن داشته باشه. اما آیا این کار شدنی هست؟
آیا اگر شرایط ایجاب کنه، میشه سقف 21 میلیونی رو تغیییر داد؟
امکانش هست، اما اکثریت افراد باید قبولش کنن. به طور کلی وقتی که قرار باشه تغییری توی پروتکل های بیت کوین ایجاد بشه، هر کاربری می تونه پیشنهاد این تغییرات رو در قالب یک BIP یا “پیشنهادی برای بهبود بیت کوین” ارائه بده. این پیشنهاد باید توسط یک ویراستار یا ادیتور بیت کوین بررسی بشه و مواردی از قبیل عملی بودن، جزئیات فنی، کد های نوشته شده، نگارش و… به تایید ادیتور برسن. نحوه ی تماس با ادیتور فعلی رو می تونید توی سایت en.bitcoin.it پیدا کنید.
بعد از اینکه ادیتور BIP اولیه ی کاربر رو تایید کرد، اون رو برای بررسی بیشتر به کدنویس های معتبر دیگه ای می فرسته تا اونها هم نظراتشون رو بگن. بعد از این مرحله، BIP مورد نظر باید بتونه تایید 95% از ماینرها رو توی 2016 بلاک اخیری که ماین شدن، بدست بیاره. یعنی اینکه 95 درصد افرادی که 2016 بلاک آخر رو ماین کردن، باید تغییرات پیشنهاد شده رو توی بلاک های خودشون اعمال و قبول کنن.
همزمان، به تمام کاربرهای بیت کوین (صرافی ها، شرکت ها، ماینرها، و…) اعلام میشه که چنین تغییراتی در حال اعمال شدن هستن و اونها در صورت موافقت با این تغییرات، باید نسخه ی پروتکل بیت کوین خودشون رو آپگرید کنن. اما اگر اکثر کاربرها با BIP پیشنهادی موافقت نباشن و پروتکل رو آپگرید نکنن، اون BIP شانسی برای موفقیت نداره. این روند تایید BIP ها باعث میشه که هرکسی نتونه تغییرات سودجویانه و یا بدردنخوری رو توی بلاک چین اعمال کنه. سیستم توسط اکثریت کاربرهای خودش محافظت میشه.
تغییرات اعمال شده، از اون نقطه به بعد توی بلاک چین موثر هستند و نسخه های قبلی رو دستکاری نمی کنن. یکی از معروف ترین BIP های اعمال شده توی بلاک چین بیت کوین، SegWit بود که طی اون حجم بلاک های ماین شده از 1 مگابایت به حدود 2.8 مگابایت افزایش پیدا کرد (علاوه بر تغییرات دیگه).
پس اگر روزی لازم بشه که سقف 21 میلیونی بیت کوین برداشته بشه یا سقف جدیدی در نظر گرفته بشه، باید BIP اون به تایید ادیتورها، ماینرها و در نهایت تمام کاربرهای بیت کوین برسه. در غیر این صورت، تعداد افراد کافی از پروتکل پیشنهادی جدید حمایت نمی کنن و اون پروتکل بی ارزش میشه.
نتیجه
ساتوشی ناکاموتو سقف 21 میلیون رو برای تعداد بیت کوین های قابل ماین شدن انتخاب کرد، که البته این روند ماین شدن تا سال 2140 میلادی طول میکشه. انتخاب عدد 21 میلیون یا به صورت تصادفی بوده، یا بخاطر اینکه بیت کوین بتونه جایگزین مناسبی برای تمام پول های در گردش در جهان باشه. بهرحال تا از خود ساتوشی چیزی نشنویم، نمیشه دقیقا گفت که چرا 21 میلیون رو انتخاب کرده. گرچه این سقف 21 میلیونی رو میشه در صورت نیاز تغییر داد و در کل تغییرات دیگه ای رو هم میشه روی بلاک چین بیت کوین اعمال کرد، اما برای اینکار باید اکثریت کاربرهای بیت کوین موافق اصلاحات پیشنهادی باشن.
منابع:
En.bitcoin.it